Je Leefstijl Veranderen: 5 fases die je moet kennen

Veel mensen willen hun leefstijl veranderen en dat begint vaak met voornemens op het gebied van afvallen. Toch lukt het niet. Het is opmerkelijk dat het aantal mensen dat schijnbaar intenties heeft af te vallen, dit toch niet voor elkaar krijgt. Begrijp de vijf fases van Prochaska en je verhoogt je succeskansen bij jouw voornemens.

Meestal luidt het oordeel na de verandering: ‘Wat jammer dat ik dit niet eerder heb gedaan.’

Het is overigens niet heel vreemd dat veranderen niet altijd lukt, er zijn best een aantal aspecten die het moeilijker maken. Gewoontes zijn vaak diep ingesleten. Toch is er na de verandering veelal een groot gevoel van tevredenheid. Je hoort wel eens: ‘jammer dat ik dit niet eerder heb gedaan’. 

Een eerste stap is te zetten door eens verder te kijken naar gedragsverandering. Gedragspsychologen zijn het er eigenlijk wel over eens dat de Amerikaanse psycholoog James Prochaska met zijn Transtheoretical Model of Behavior Change een leidend model heeft neergezet.

Hij heeft namelijk onderzocht hoe wij tot succesvolle verandering komen. Hij onderzocht hoe duizenden individuen succesvol hun leven hadden aangepast. Dat ging om veranderingen op het gebied van alcohol, roken en dat geldt ook voor mensen die hun leefstijl veranderen. Een model dat binnen de gezondheidszorg in Nederland ook wordt toegepast.

Uiteindelijk willen we allemaal veranderen. Al is het maar om een promotie op het werk te realiseren of de relatie met je kinderen te verbeteren. We hebben het over veranderen in positieve zin, denk bijvoorbeeld aan termen als groei en ontwikkeling.

James Prochaska heeft vijf fases beschreven die wij als mensen doorgaan als wij succesvol willen veranderen,  verandering in dit geval dus op het gebied van onze leefstijl of gewichtsverlies.

  • Fase 1. Voor het overwegen van de verandering
  • Fase 2. De verandering in overweging
  • Fase 3. De voorbereiding van de verandering
  • Fase 4. Actie
  • Fase 5. Onderhoud van de verandering

Fase 1: Voor het overwegen van de verandering

Je bent tevreden met het leven zoals het is. Als je geen aanleiding ziet om af te vallen en je wilt je leefstijl niet veranderen omdat je tevreden bent met hoe het nu is, dan bevindt jij je in deze fase. Je kan deels bewust in deze fase verkeren, omdat je weet dat de risico’s van jouw gewicht voor je gezondheid veelal op de middellangetermijn pas negatief effect hebben. Maar ook omdat je geen enkel idee hebt wat de gevolgen van bijvoorbeeld buikvet voor je gezondheid zijn. Je kan bijvoorbeeld ook vinden dat al dat gedoe om er leuk uit te zien te veel moeite is en jij gewoon bent wie je bent.

Jan is er niet klaar voor

Jan is een hardwerkende vader van 42 jaar en heeft van de dokter te horen gekregen dat hij ernstig overgewicht heeft. De dokter sprak daarbij over een Body Mass Index die te hoog is en heeft ook de bloeddruk van Jan gemeten. Deze was te hoog. Omdat een hoge bloeddruk ongezond is – zo zei de dokter – moet Jan afvallen. De dokter verwijst Jan naar de diëtist.

Jan is een drukke man. Hij heeft een mooi leven waarin zijn twee prachtige dokters het allerbelangrijkste zijn. Het is hard werken van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat en in het weekend komt alles wat met het huis te maken bij elkaar. Tussendoor brengt hij zijn dochters vaak naar school of paardrijden. ‘S avonds drinkt hij inderdaad af en toe een biertje te veel en wil ook nog wel eens langs de MacDonalds rijden. Jan is een gelukkig maar druk man. Hij gaat met tegenzin naar de diëtist maar hoopt natuurlijk wel op een makkelijke snelle oplossing. 

Aangekomen bij de dietist begint ze allerlei vragen te stellen over zijn eetgedrag, stelt ze voor dat hij een eetdagboek gaat bijhouden, spreekt ze over sportschoolabonnementen, hardlopen, et cetera. Jan knikt een beetje mee en verlaat het consult. Kan ze niet gewoon een pilletje meegeven? Hier heeft hij geen tijd voor. Jan  denkt ‘ik begrijp wel dat het niet heel gezond is, maar als je in de auto stapt kun je ook tegen een boom rijden’. 

Er verandert niets..

Jan kan zijn leefstijl nog niet veranderen omdat hij er nog niet klaar voor is in zijn hoofd.  Eigenlijk heeft Jan het nog niet eens echt overwogen. In zijn drukke leven is hij min of meer door twee consulten gerold zonder echt in overweging te nemen en te realiseren dat er misschien iets fundamenteels moet veranderen. Dit voorbeeld komt best nog wel eens voor. Natuurlijk…we willen allemaal afvallen. Maar dat is ongeveer hetzelfde als we willen allemaal miljonair worden. Een echte vraag over afvallen gaat dieper..ben je bereid echt te veranderen?

Er zijn overigens heel goede redenen wel te veranderen zoals je in het artikel Overgewicht Gevolgen? kan lezen, maar die worden nog wel eens onvoldoende toegelicht.

Fase 2: De Verandering in Overweging

Is het nu wel tijd te veranderen? Je hebt nog eens gekeken naar alle mogelijke consequenties van overgewicht op je gezondheid. Je bent onaangenaam verrast over de informatie ten aanzien van de invloed van overgewicht op de kwaliteit van je leven. Dat je een paar jaar minder oud wordt had je wel eens gehoord maar vroegtijdige problemen aan je knieën en enkels, hoge bloeddruk en veel meer andere risico’s, brengen je toch aan het twijfelen.

Een vrouw die beter kan wachten

Veronica (55) is een HR adviseur bij een groot bedrijf. Ze heeft door de jaren heen ’s avonds achter de TV het blokje kaas te vaak weggesnoept waardoor ze nu zo’n 90 kilo weegt terwijl 65 kilo een gezond gewicht is voor haar. Binnenkort gaat Veronica verhuizen. Ze heeft alles eens doorgenomen met een goede vriend en komt tot de conclusie dat het beter is eerst de hele verhuizing te doorlopen. Geregeld schiet de vraag door haar hoofd of ze eigenlijk wel echt motivatie heeft haar leefstijl te veranderen of niet. Veronica heeft de verandering in overweging.

Fase 3: De Voorbereiding van de Verandering

Je bent er klaar voor. Het is tijd om te veranderen. Gezonder leven, langer leven en de kwaliteit van je leven wat bijplussen. Je bent klaar voor meer plezier gedurende de dag en je bent benieuwd of je meer energie krijgt van bewegen. En..ja..het zou ook leuk zijn als je deze zomer op het strand een keer een complimentje krijgt.

Je zoekt op het web en vindt een website met goede informatie. Je spreekt met vrienden en familie en maakt een afspraak bij een sportschool, diëtist of andere instantie. Misschien ontdek je zelfs wel dat het programma van The BootClub aansluit bij je wensen.

Na je voorbereiding en oriëntatie ben je overtuigd. Je bent nu echt klaar bent om een keer fundamenteel iets aan je stijl van leven te doen: jij gaat je leefstijl veranderen.

Fase 4: Actie

Je hebt een goed plan, het startschot is gegeven en je gaat vol goede moed aan de slag. Er zijn tijdens de actie wel verschillende aspecten waar je rekening mee moet houden. Je hebt een plan gemaakt en beschouwt ook regelmatig of je op je doel afstevent. Je bouwt meer momenten van bewustzijn in en plant structurele momenten voor reflectie. Een coach kan je uitstekend prikkelen als je zelf te soepel met je eigen afspraken omgaat, of juist op een dieper niveau inspiratie zoekt.

Fase 5: Onderhoud van de verandering

Je hebt de verandering ingezet, je leefstijl veranderen is met succes gelukt. De kaas laat je ’s avonds met gemak staan en heb je inmiddels vervangen door een alternatief die je – zo ontdekte je – ook erg lekker vindt. Drie keer gedurende de week sta je een uurtje eerder op en ren je zo 5 km. En als je dan op het werk komt voel je je eigenlijk heerlijk, je glimlacht en bent klaar om jouw dag te maken.

Eerst ging je jouw leefstijl veranderen, maar nu gaat het erom dat je de nieuwe leefstijl vasthoudt. Dat kan lastig zijn, maar je kan zelf wapenen met diverse tools om terugval te voorkomen. Zodra je die tools onder de knie hebt en op regelmatige basis uit je toolbox haalt, dan doe je aan actief onderhoud van je verandering. Je geeft invulling aan fase 5 omdat jij weet hoe gedragsverandering werkt.

Vijf fases dus

Zonder commitment geen verandering

Vijf fases van verandering van Prochaska, fases waar iedereen die zijn leefstijl wil veranderen doorheen gaat. Met die gewijzigde leefstijl zal je effectief en duurzaam afvallen. De fases zijn onderzocht, getest, geëvalueerd en geherevalueert op duizenden individuen.

In welke fase bevind jij je? 

Wil je jouw leefstijl veranderen? Ben je er klaar voor? Of is het slechts een droom voor over een paar jaar…

Als je er klaar voor bent is het tijd om eens een verdere blik te werpen op wat de mogelijkheden zijn of kijk direct verder naar ons programma.

Bootcamp en Corona – We gaan weer van start!

,

Ga niet crash diëten

, ,

Annet: “Ik heb nu inzicht in mijn eigen valkuilen”

, , ,

Hoe is het nu met: Heidi – van maat 52 naar 36

,

F&HSP Blog Yarah

,
Sjoerd

Sjoerd

Sjoerd de Bruijn is ex-militair officier, Afghanistanveteraan, sportinstructeur en initiatiefnemer van The BootClub. De Leefstijlprogramma's van The BootClub ondersteunen deelnemers met de zoektocht naar een gezondere leefstijl: Boost Your Lifestyle. Sjoerd is gek van persoonlijk leiderschap, sport en gezonde leefstijl. Lees hier meer over Sjoerd
Sjoerd